Een gevoel van onbehangen

Angst is een sterk gevoel van onbehagen, dreiging en gevaar. Net als verdriet, boosheid, walging en blijheid is het een basisemotie van de mens. Maar het is meer dan dat. Het is zonder meer de belangrijkste en machtigste emotie, het is die emotie waar alle andere emoties uit voortkomen.

Angst kunnen voelen is heel nuttig. Aan de mate van angst die je voelt in een bepaalde situatie, kun je aflezen hoe veilig je een situatie ervaart. Denk bijvoorbeeld aan een leeuw die je pad kruist, een baas die boos op je is of een partner die niet meer van je houdt.

Angst hoort bij het leven en gaat nooit weg; het moet ervaren worden.

De meeste mensen hebben in hun leven wel eens problemen met angst. Voor ongeveer 25 tot 35 % zijn die problemen zodanig groot dat het hun leven voor korte of langere tijd (sterk) negatief beïnvloedt.

Van angst naar veiligheid

Mensen streven naar veiligheid. Altijd. Want veiligheid is, weten we, dé basisvoorwaarde om geen angst of zelfs maar dreiging van angst te hoeven voelen.

Het is de basisvoorwaarde om rust in het leven te vinden, om je goed te voelen, om geen pijn te hoeven voelen. Veiligheid betekent rust en ontspanning, vrede met wat is.

Een mens is een dier en zoekt daarom vanaf de geboorte veiligheid. Of dit nu de veiligheid van de groep is of die van een kamertje drie hoog achter waar nooit iemand komt. Of dat nu de veiligheid is van het behalen van een examen of die van het opvolgen van orders.

Je weet pas wanneer je een situatie als veilig kunt bestempelen, wanneer je luistert naar je angsten en andere emoties. Het moet goed voelen. Zo leer je wat je als veilig en gevaarlijk ervaart, en waar je veiligheid zwakke plekken heeft en aanpassing behoeft.

In de praktijk doen de meeste mensen dat niet. Ze vinden de angsten die ze ervaren vervelend of schamen zich ervoor en bewegen zich bij voorkeur ervan weg naar een schijnveiligheid, ook al weten ze onbewust veelal dat dat niet het juiste is om te doen.

Ze proppen zich vol met pinda's, trekken zich terug in hun smartphone, gaan volledig op in carrière of baan, ontwijken alles wat spanning oproept, ontkennen hun emoties, richten zich op een leider en/of echtgenoot, controleren alles dubbel en houden perfect tig lijstjes bij. Sommigen vluchten in een zelfgemaakte droomwereld, gamen bijvoorbeeld fanatiek of zijn pornoverslaafd, heerlijk weg van wat er is. Anderen zetten de angst om naar boosheid of agressie, van henzelf weg, naar anderen toe.

De zo gecreëerde veiligheid werkt meestal maar tijdelijk. Want een volledig veilig bestaan, een leven zonder pijn, en angst voor de pijn, bestaat niet en is onmogelijk.

Vroeg of laat komen de zwakke plekken van de schijnwerkelijkheid naar voren en val je hard en diep. Streven naar 100% veiligheid of het inrichten van een veilige wereld, is gedoemd te mislukken want de ultieme veiligheid bestaat niet. Niemand ontkomt aan problemen en pijn, niemand ontkomt aan aftakeling en dood.

Soorten angst

Je kunt verschillende soorten angst onderscheiden, de een voortkomend uit de ander en elkaar wederzijds beïnvloedend en versterkend.

Een lichte vorm van angst is de angst dat je iets niet kunt, ook wel faalangst genoemd. Vergelijkbaar daarmee is de angst voor iets concreets, bijvoorbeeld de angst voor bloed, spinnen of kleine ruimtes.

Een meer ongrijpbare vorm van angst is de angst voor de angst: je bent bang dat je het er niet goed vanaf brengt met je spreekbeurt, maar je bent nóg banger voor de reacties van de mensen die naar je praatje zullen luisteren. Misschien lachen ze je wel uit of vinden ze je een nitwit.

De meeste elementaire vorm van angst is de angst voor het bestaan, die voor wat het leven je brengt en de mogelijkheid van je dood. Het is de angst die je voelt als je je realiseert dat uiteindelijk elk mens kwetsbaar en eenzaam is, en dat het leven toch geleefd moet worden wil je er vrede mee hebben. Deze angst hoort bij het leven en moet je uiteindelijk accepteren, ook al vind je dat eng.

Typisch aan angst is dat, als je niet erkent dat het er is en er niets mee doet, de angst een eigen leven gaat leiden. Angst creëert angst. En nog meer angst.

Iemand die een beetje verlegen is gaat op den duur mensen mijden en, weer later, zichzelf opsluiten in zijn huis. Vooral het denken speelt hierbij een rol: we proberen bij voorkeur de angst te vangen in de ratio, vanuit het idee dat je iets wat je kunt verklaren minder lading heeft. Op zich geen vreemde gedachte maar zelden toereikend.

Signalen van angst

Angst is, net zoals dat voor andere emoties geldt, een combinatie van racende zenuwen, afscheiding van hormonen, en veranderende spierspanning.

Het lichaam zet even het denken opzij en reageert op wat is, komt of kan komen. Het vertelt ons wat we als bedreigend ervaren, en gaat met ons op de loop.

Lichamelijke signalen van angst zijn onder meer: maagpijn, zweten, trillende benen, een bonkend hart, kippevel, stotteren, hoofdpijn, stress-klachten, overgeven, diarree, hyperventilatie.

Gedragssignalen zijn onder andere: mensen vermijden, zwijgen, veel praten, altijd braaf je best doen, geen 'nee' kunnen zeggen, neerslachtig zijn, altijd lief en aardig zijn, alles willen controleren, streven naar perfectie, moeilijk kunnen omgaan met boosheid, rigide zijn.

Het lastige hieraan is dat mensen de signalen van angst als hét probleem zien, niet waarom ze angstig zijn.

Ze proberen dan uit alle macht, bijvoorbeeld, het zweten weg te krijgen of de paniek. En vergeten daarbij wat er aan problematiek achter de angst zit. Hoewel, dat is vaak eerder een bewust dan een per ongeluk vergeten.

Links

Info leven & zijn: Levensvragen - Ouder worden - Over identiteit - Hoe identiteit ontstaat - Introvert vs extravert - Emotie & empathie - Man en vrouw - Brein en denken - Sublimeren - Conformisme - Het Patriarchaat - Structuralisme - Zijn in de tijd - Fenomenen - Philip Larkin - Schopenhauer - Céline - Marcel Proust - Zingeving

Info persoonlijke problemen: Psychische klachten - Angst - Subassertiviteit - Boosheid & woede - Stress - Burnout - Groeipijn - Eenzaamheid - Depressiviteit - Emotionele problemen - Verlies & rouw - Psychose - Eetproblemen - Twee werelden - Hoogbegaafdheid

Info therapie en dergelijke: Therapievormen - EMDR - Existentiële therapie - Gestalttherapie - RET - Schematherapie - Schrijftherapie - Transactionele Analyse - Over therapie - Denkfouten therapie - Geschiedenis therapie - De psychiatrie - Wie is van hout - Verhaeghe: Identiteit - DSM V Handboek

Tests: Assertiviteitstest - Introvert-extravert test - Relatietest

Begeleiding: Existentiële therapie - Boosheidstherapie - Relatietherapie - Relatieherstel ouder en kind - Rondom werk

Contact & zo: Contact - Bureau IDEE - Tarieven - Colofon

web
analytics