Het lastige aan (hoog)begaafdheid

Je bent breed georiënteerd en vindt bijna alles interessant. Je richt je meer op de inhoud dan op de vorm. Je denkt, analyseert en schakelt snel, bent een kei in het vinden van oplossingen en het leggen van niet voor de hand liggende relaties. Je denkt op meerdere niveaus tegelijk, chaotisch bijna, en gaat soms zo snel dat je jezelf niet kunt bijhouden. Je hebt genoeg aan een half woord en het kleinste gebaar.

Dit is zo'n beetje het standaardbeeld van een zeer intelligent, een hoogbegaafd persoon. Het klopt meestal ook, alleen is dit niet alles. Want hoogbegaafd zijn heeft een keerzijde.

De keerzijde

De keerzijde van zeer begaafd zijn of een hoog IQ hebben, is dat dat voor anderen niet geldt en jij dus afsteekt bij die anderen. Dit anders-zijn is lastig in contacten en ontmoetingen, ook al is niemand op zoek naar problemen.

Je kunt het vergelijken met bloedmooi zijn tussen anderen die dat niet zijn of zwart zijn in een blanke wereld. Of zwakbegaafd tussen normaal begaafd. Of vrouw tussen allemaal mannen of niet-sporter tussen allemaal sporters. Je bent anders en steekt dus af.

In iets écht anders dan anderen zijn, roept spanning op en stelt hoge eisen aan hoe je omgaat met dit anders-zijn en de anderen. Dit geldt natuurlijk ook voor die anderen maar omdat die met meer zijn dan jij voelen ze, uiteindelijk, minder behoefte zich aan jou aan te passen. Nee, het is jouw probleem, niet het hunne. Jij moet het maar oplossen.

Problemen die je tegenkomt

Vaak vinden HIQ-ers en hoog- en zeer begaafde personen al op vroege leeftijd weinig aansluiting bij leeftijdsgenoten. Ze laten zich in de rol van eenling dwingen of trekken zich in die rol terug. Die twee tendenzen versterken elkaar ook: het gevoel van er-niet-bijhoren roept terugtrekgedrag op, welk gedrag weer het gevoel oproept dat je er niet bij hoort, en zo maar door. Van de weeromstuit gaan veel hoogbegaafden de rest van hun leven als eenling verder, op hun hoede voor en lichtelijk wantrouwend naar de anderen.

Een probleem waar zeer begaafde personen dikwijls tegenaan lopen en wat dit terugtrek- en er-niet-bijhoren-gedrag versterkt is dat hoogbegaafden, HIQ-ers, omdat ze zo sterk zijn op dat éne vlak, hun leven bij voorkeur op dat vlak bepalen - je bent ergens goed in, nietwaar? - en van de weeromstuit hun andere capaciteiten verwaarlozen of zelfs wantrouwen (wat heb je aan pijn? niets toch). Hoogbegaafden zijn dikwijls heel beroerd in het omgaan met en waarnemen van hun eigen en andermans emoties.

Deze emotionele krukkigheid - een empatisch vermogen dat hoogbegaafden onvoldoende ontwikkelen danwel emoties die ze onvoldoende kunnen verwoorden - is op zich ook weer moeilijk bij het aangaan van bindingen en het jezelf hechten, en het ontwikkelen van een volwassen en gebalanceerd zelfbeeld. Het maakt het je lastig om relaties aan te gaan en te onderhouden én een (zin)vol leven te leiden omdat je, uiteindelijk, niet goed meer weet wat je wilt en maar in kringetjes blijft ronddraaien.

Van je problemen afkomen

Hoogbegaafden en HIQ-ers met psychische problemen die gerelateerd zijn aan wat ik hierboven beschrijf, komen daar dikwijls maar moeilijk van af. Vaak is er een grote halstarrigheid in het koste wat kost vasthouden aan de eigen overlevingsstrategie, het wegblijven van het emotionele en pijnlijke, en het ontkennen van het eigen aandeel in het probleem. Totdat het niet meer gaat.

Onder mijn - Peter Spelbos, Praktijk IDEE - cliënten tel ik vele begaafden, hoogbegaafden en hoog-intelligente personen. Velen van hen liepen eerder stuk bij andere therapeuten en/of instituties.

Meestal is het werken met hoogbegaafden plezierig werken voor mij én voor degene die tegenover me zit. Voor bijna allemaal is het een vorm van thuiskomen.

Www.hoogbegaafd-idee.nl: over hoogbegaafdheid

Over hoogbegaafdheid - Valkuilen van hoogbegaafden - Aanverwante problemen hoogbegaafdheid - Hoogbegaafd en samenleving - Hoogbegaafd en werk - Begeleiding rondom werk hoogbegaafden - Problemen rondom hoogbegaafdheid - Verkeerde diagnoses hoogbegaafdheid - Hoogbegaafdheidstest - Hoogbegaafdheid, autisme en asperger - www.hoogbegaafd-idee.nl

Links

Info leven & zijn: Levensvragen - Ouder worden - Over identiteit - Hoe identiteit ontstaat - Introvert vs extravert - Emotie & empathie - Man en vrouw - Brein en denken - Sublimeren - Conformisme - Het Patriarchaat - Structuralisme - Zijn in de tijd - Fenomenen - Philip Larkin - Schopenhauer - Céline - Marcel Proust - Zingeving

Info persoonlijke problemen: Psychische klachten - Angst - Subassertiviteit - Boosheid & woede - Stress - Burnout - Groeipijn - Eenzaamheid - Depressiviteit - Emotionele problemen - Verlies & rouw - Psychose - Eetproblemen - Twee werelden - Hoogbegaafdheid

Info therapie en dergelijke: Therapievormen - EMDR - Existentiële therapie - Gestalttherapie - RET - Schematherapie - Schrijftherapie - Transactionele Analyse - Over therapie - Denkfouten therapie - Geschiedenis therapie - De psychiatrie - Wie is van hout - Verhaeghe: Identiteit - DSM V Handboek

Tests: Assertiviteitstest - Introvert-extravert test - Relatietest

Begeleiding: Existentiële therapie - Boosheidstherapie - Relatietherapie - Relatieherstel ouder en kind - Overige begeleiding

Contact & zo: Contact - Bureau IDEE - Tarieven - Colofon