Misverstanden rondom psychotherapie, therapie en counseling

THERAPIE ed./Denkfouten therapie

Therapievormen - EMDR - Existentiële therapie - Gestalttherapie - RET - Schematherapie - Schrijftherapie - Transactionele Analyse - Over therapie - Denkfouten therapie - Geschiedenis therapie - De psychiatrie - Wie is van hout - Verhaeghe: Identiteit - DSM V Handboek

Soms hebben mensen ideeën over (psycho-)therapie die helemaal niet kloppen. Een poging om dat recht te zetten.

In onze samenleving focussen we bij voorkeur op de buitenkant: je hoort jong, knap en rijk te zijn, want dáár gaat het om. De aandacht voor de binnenkant is minimaal en vooral eenzijdig gericht op geluk moet.

Dit maakt dat doorvoelen en kijken naar wat er innerlijk precies speelt en misschien niet helemaal in evenwicht is, alleen maar enger voelt. Toch, als je eenmaal over die drempel heen bent, heb je een wereld te winnen.

Ook belangrijk om te weten is dat therapeuten zo goed als nergens van opkijken en zijn getraind in het op hun gemak stellen van mensen. Mijn ervaring is dat wanneer een cliënt eenmaal een sessie achter de rug heeft, hij of zij dit voelt als een grote bevrijding.

Deze uitspraak stelt in feite dat mensen onveranderlijk zijn. Wie een beetje om zich heen kijkt weet dat dat niet klopt want mensen veranderen hun hele leven door. Oudere mensen zijn bijvoorbeeld milder van karakter dan jongere.

Wel is het zo dat niet alles aan een mens even sterk verandert of kán veranderen. Naarmate je dichter bij iemands kern komt, gaat dat moeilijker. Zo verandert iemand makkelijker in zijn gedrag dan in zijn overtuigingen of, nog lastiger, zijn karakter. Dus ja, therapie helpt je te veranderen. Maar het helpt je eerder makkelijker om te gaan met, bijvoorbeeld, het verlies van je vader dan een onvermogen je te hechten.

Gelukkig zijn therapeuten zelden erop gericht iemand helemaal te veranderen; meestal gaan ze voor een beperkter resultaat. En dat is al heel wat. Kort gezegd helpt psychotherapie je scherper naar jezelf kijken, met jezelf en je verleden te leven, je lastige en vervelende kanten positief om te buigen, en je emoties en gevoelens te reguleren. Mensen veranderen daardoor.

In de meeste psychotherapieën gaat het regelmatig over je jeugd maar als het alleen maar daarover gaat, is dit een teken dat je misschien beter een andere psychotherapeut kunt zoeken.

De reden dat het ook over je jeugd gaat is simpel: een mens is in wezen een gewoontedier, net als een hond of kat, en heeft maar een beperkt gedragsrepertoire. Dit repertoire heeft hij meestal in zijn jeugd ontwikkeld.

Een groot deel van de problemen die je ervaart is terug te voeren op verkeerd aangeleerd gedrag van vroeger, of gedrag dat je hebt ontwikkeld in reactie op situaties die je maar moeilijk onder ogen kon zien. Zoals wegkruipen voor een vader met losse handen of gehoorzamen aan een dominante oudere zus. En natuurlijk kijk je daar in therapie naar.

Weten waar je gedrag vandaan komt is echter niet hetzelfde als inzien waarom je dat gedrag nog steeds in stand houdt en wat het je oplevert, ook al zijn die vader of zus allang niet meer in beeld. Daar gaat psychotherapie zeker ook op in.

Dat valt mee. Het is zeker niet meer zo als in de tijd van Freud. Zijn idee was de gehele mens te veranderen en hij nam daar dan ook de tijd voor. Therapeutische trajecten van drie jaar met in het begin dagelijkse sessies waren geen uitzondering.

Moderne trajecten zijn meestal korter van duur. Je moet dan denken aan vijf tot twintig sessies, met uitschieters naar boven bij zwaardere klachten. Ze zijn korter om diverse redenen:

(a) Er zijn nog maar weinig psychotherapeuten die de hele mens willen 'veranderen', ook al zou dat mogelijk zijn. In plaats daarvan richten ze zich op beperktere, duidelijker afgebakende problemen.

(b) Het resultaat van een langdurige psychotherapie is niet altijd veel beter dan dat van een kortdurende. Meer therapie is vaak meer van hetzelfde, terwijl de cliënt verderop in het traject dikwijls geen behoefte heeft aan therapie maar aan advies en steun. Bij cliënten met complexe problemen wordt wel gekozen voor een serie van trajecten met elk een aparte focus en tussendoor rust.

(c) Moderne vormen van therapie zijn effectiever dan de vormen van vroeger en weten ook sneller verandering te bewerkstelligen.

(d) Behoudens uitzonderingen willen cliënten geen lange trajecten meer. En als ze ze al willen, worden ze maar minimaal vergoed of kunnen cliënten ze niet betalen.

Wat is gestoord en wat normaal? Dat hangt heel erg af van de mening van degene die er naar kijkt. Als je het gewoon vindt dat mensen naast elkaar op de bank zitten terwijl ze elk apart op hun eigen mobiele telefoon kijken, is dat voor jou normaal gedrag. Wanneer bijna iedereen er zo over denkt is het geaccepteerd sociaal gedrag.

Een meer zinvolle benadering is praten over gedrag, gevoel of gedachten waarmee je jezelf en/of anderen teveel in de weg zit. Lastige zaken die je belemmeren in je functioneren enn doen, waardoor je niet goed uit de verf komt en waardoor je je ook niet goed ontwikkelt. Zoals piekeren over of je wel of niet bij je partner weg zult gaan omdat hij, vind je, egoïstisch is.

De functie van therapie bij deze manier is duidelijk jou begeleiden bij het kijken naar jezelf in je context en bij het helpen opheffen van blokkades.

Psychotherapie is geen wondermiddel wat je inneemt en waardoor je voorgoed genezen raakt van alle problemen. Therapie werkt enkel omdat je jezelf daarvoor inzet. Ontbreekt die inzet dan zal de therapie niet lukken.

Zet je je niet in ná de therapie, zul je deels terugvallen in de problemen waar je juist vanaf wilde. Je moet dus alert blijven op je thema's en op wat je geleerd hebt in therapie.

Ook is het dikwijls zo dat in de periode dat je psychotherapie volgt je je klacht en alles daaromheen heel scherp ziet. Na afloop vervaagt die scherpte wat. Dat is normaal en juist goed want alles altijd scherp zien kan een last zijn.