Hoe je je partner keurt

De meeste mensen zoeken zich, wanneer ze eenmaal volwassen zijn, een vaste levenspartner. Het romantische beeld wil dat je iemand ontmoet, elkaar in de ogen kijkt, weet dat jullie voor elkaar bestemd zijn en dat vervolgens naar elkaar uitspreekt en dan verliefd wordt, en dan voor eeuwig samen gelukkig bent.

De werkelijkheid zit iets gecompliceerder in elkaar. In werkelijkheid keur je de ander bewust en vooral onbewust op een aantal vlakken en wanneer deze keuring positief uitvalt, sta je jezelf toe verder te gaan in het ontwikkelen van een band en, eventueel, verliefd worden.

Alle vlakken waarop je de ander keurt - het fysieke, het biologische, het persoonlijke, dat van de groep, en het psychologische vlak - zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden.

Natuurlijk kun je hierin makkelijk fouten kan maken. Dat mensen een totaal verkeerde inschatting maken en uiteindelijk opgescheept zitten met een partner die ze echt niet willen en die niet bij hen past. Als je je dat realiseert, zit er niets anders op dan uithuilen en opnieuw beginnen.

Het fysieke vlak

Je kunt er cynisch of lyrisch over doen maar dit is het vlak waarop in de Westerse wereld de partnerkeuze begint. Op het fysieke vlak proeven we de ander wat betreft uiterlijk, geur, stemgeluid, aanvoelen en levenstempo.

Dit luistert nauw. Dat is omdat we van jongs af aan doordesemd zijn met ideaalbeelden en stereotype droombeelden die sterk dwingend zijn in wat we mooi en prettig vinden aan een potentiële partner en wat niet. De chemie op dit vlak is er, of is er niet. Een tussenweg is nauwelijks mogelijk.

Tegelijkertijd vertalen we een op een uiterlijk naar innerlijk. Projectie speelt hierbij een grote rol. Bij een vrouw met een warme, begrijpende stem denken we misschien wel aan een moeder die je troost en koestert als je worstelt met tegenslag en problemen. Een krachtig gebouwde man dichten we wellicht veel innerlijke kracht toe.

We hebben zelfs de neiging deze invulling te verbreden: een sterke man die veel zwijgt duiden we als een krachtige man die innerlijk niet alleen beschikt over veel kracht maar ook over diepzinnigheid en wijsheid, want weinig praten associëren we bij voorkeur daarmee en niet met leegheid van geest.

Hoe belangrijk het fysieke ook is, naarmate de relatie langer duurt, neemt het belang ervan af. De reden hiervoor is dat wij mensen, dieren als we zijn, gewend raken aan de prikkels die we ervaren en er op den duur enigszins onverschillig voor worden.

Zelfs de knapste vrouw verliest haar knapheid wanneer je daar lang mee samenleeft, zelfs de stoerste hunk ervaren we op den duur niet meer als stoer, en zelfs de beste seks verveelt op den duur. Je ziet het niet meer zo, je ervaart het niet meer zo, de beleving is veranderd.

Het biologische vlak

Biologisch gezien is paarvorming nodig om ons voort te planten, om kinderen te krijgen. Dit speelt ook op het diepste niveau van de partnerkeuze en stuurt veel van onze gedragingen.

We kiezen partners die ons bij het voortplanten goed kunnen helpen. Wat dan een goede partner is, hebben we bekeken en geleerd in onder meer ons ouderlijk gezin. Het cliché wil dat vrouwen vallen voor macht en zekerheid, en mannen voor schoonheid en aantrekkelijkheid. Dit is zeker ten dele waar.

Het is afgeleid van de gevoelde biologische behoefte bij de vrouw de kinderen die ze gaat krijgen een zo zeker mogelijke toekomst te bieden, terwijl de man op hetzelfde niveau het beeld van een mooie, aantrekkelijke vrouw als sterk ego-strelend ervaart, en wel in die mate dat hij zich graag wil inspannen voor deze vrouw, en wil zorgen voor haar en haar nageslacht. Op dit clichébeeld zijn natuurlijk talloze moderne variaties mogelijk.

Bij dit alles moeten kanttekeningen worden geplaatst. De belangrijkste is wel dat in onze huidige Westerse samenlevingsvormen deze biologische lezing van de paarvorming niet meer als vanzelfsprekend wordt gezien. Paarvorming wordt daarentegen vooral begrepen als een bewuste keuze voor een ander.

Hoewel daar iets voor te zeggen valt, wil uiteindelijk toch meer dan tachtig procent van de vrouwen kinderen. Het percentage mannen in deze ligt lager, maar betreft wel meer dan zestig procent.

Het persoonlijke vlak

Het persoonlijke vlak, voorzover dat te onderscheiden valt van de voorgaande twee, betreft het domein van de verlangens en dromen, de voorkeuren inzake hobby's en tijdsbesteding, de levensfase waarin we zitten, het eigen karakter en alles wat daarbij hoort, en wat de ene partner graag ziet in de andere.

Onderzoek na onderzoek wijst uit dat wij partners selecteren op basis van overeenkomsten op het persoonlijke vlak. Dat mag niet een op een zijn, dat maakt het immers nogal behoorlijk saai. Er moeten voldoende overeenkomsten zijn om een klik te kunnen voelen, en juist voldoende verschillen om een interessante en uitdagende relatie te kunnen ontwikkelen.

Het is voor de hand liggend dat dit zo werkt en ook voorspelbaar wat er dan gebeurt: prinses zoekt prins om verzorgd te worden, dominant moedertypje zoekt mannelijk laat-maar typje, harde man zoekt vrouw die zich schikt, zweverig type zoekt een berg om rond te zweven. De uitersten zoeken elkaar op, altijd; het gemis moet worden opgevuld.

In het begin van een relatie of, liever gezegd, voordat een relatie een relatie wordt, testen de partners elkaar of ze de ruimte krijgen dit spel te spelen of niet. Een prinses test haar partner of het geoorloofd is prinses te zijn en haakt af wanneer dit niet het geval blijkt. Een man die wil domineren maar die zijn toekomstige partner daartoe niet bereid vindt, zoekt, al is het misschien wel na enige strijd, een ander.

Toch zijn er veel stellen die op het persoonlijke vlak niet een echt goede match vormen omdat de werelden van de partners ver uit elkaar liggen, en die tóch samen als stel goed functioneren. De redenen hiervoor zijn divers.

Een mogelijke reden is dat op het psychologische vlak de binding heel sterk is en dat die door beiden belangrijker wordt geacht dan het persoonlijke welzijn in de zin van hobby's en interesses.

Een andere reden is dat de verschillen bewust of onbewust worden afgekocht dan wel gecompenseerd. Het klassieke voorbeeld hiervan is het domme blondje dat wel dom en blond mag zijn op voorwaarde dat ze mooi is. Andersom bestaat natuurlijk ook. De goddelijke man die enkel begeerd wordt om zijn lijf, maar verder niet teveel kapsones moet hebben.

Wanneer er teveel ver uit elkaar liggende verschillen op het persoonlijke vlak zijn en er geen compensatie mogelijk is, heeft de relatie op de lange duur weinig kans van slagen. Of, om het anders te formuleren, de partners moeten er dan bewust extra veel moeite voor doen om de band goed te houden, en dat is niet iedereen gegeven.

De groep

Een groep is een verzameling mensen met gemeenschappelijke kenmerken en een gezamenlijke reden van bestaan. Groepen zijn de dragers van de cultuur, het systeem van normen en waarden binnen een gemeenschap. Bij een groep horen is in onze samenleving, ook al willen we dat niet zo weten, enorm belangrijk inzake de beleving van onze identiteit.

Je kunt op vele niveaus groepen onderscheiden. De familie waartoe je behoort bijvoorbeeld, net als - op andere niveaus - de hockeyclub, het bedrijf waarvoor je werkt, of het koor waarin je zingt. Op een vager niveau zijn er de groepen van, bijvoorbeeld, ingenieurs, studenten of huisvrouwen, Volkskrant- of NRC-lezers. De sociaal-economische klassen, traditioneel onderverdeeld in arbeiders-, midden- en hoge klasse, zijn ook een soort groepen.

Mensen zijn groepsdieren, of ze willen of niet, en kiezen een partner die bij ze past wat betreft de groepen waartoe ze behoren en de lifestyle die ze aanhangen. Indien het te sterk afwijkt of het te ingewikkeld wordt, haken de meeste partners-in-spé af.

Ook op dit vlak geldt dat partners-in-spé een uitruil kunnen maken wanneer wens en realiteit te ver uiteen liggen. Zoals bijvoorbeeld de alleenstaande laaggeschoolde veertiger die zich een gedienstige bruid uit Rusland of Thailand haalt, of de moeder van drie kinderen die, zoals dat vroeger nogal eens gebeurde, een aan lager wal geraakte man in huis neemt om in ieder geval maar een man en enig extra inkomen te hebben.

In Nederland doen we dikwijls net alsof we het idee van de groep en groepsverschillen niet belangrijk vinden maar dat is nep. We vinden het zelfs zo belangrijk dat we bij onze keuze voor een partner uiterlijk en persoonlijkheid van de ander meestal pas aan bod laten komen als we zeker weten, of denken te weten, dat het op het niveau van de groep wel goed zit met die ander. We zoeken een partner binnen de groepen die ons aanstaan.

Dit geldt ook voor Nederlanders van buitenlandse afkomst die uit een wat je noemt groepscultuur komen. Voor hen is het belang van de groep, in het bijzonder de familie en de etnische groep waartoe de partner behoort, zelfs vele malen groter dan voor de gemiddelde Nederlander.

Bij Nederlanders van niet-buitenlandse afkomst daarentegen is afgelopen decennia gemiddeld genomen het belang van de familie juist sterk verminderd. Voor vele aankomende stellen speelt de familieachtergrond van de partner nauwelijks nog een rol en is het idee dat je door jezelf te binden tevens aan een andere familie bindt, totaal vreemd.

Ook op het vlak van de groep geldt dat wanneer de verschillen tussen partners te groot zijn en ze niet gecompenseerd kunnen worden, de relatie op de lange duur weinig kans van slagen heeft.

Het psychologische niveau

Op het psychologische niveau - ook wel zielsniveau genoemd - wordt de belangrijkste verbintenis tussen partners gesloten, de verbintenis die uiteindelijk de fundering voor de relatie vormt. De kern van deze verbintenis bestaat hieruit dat partners-in-spé bij elkaar een gelijksoortige worsteling in het leven herkennen.

Dit zijn worstelingen die het leven niet makkelijk maken en er een bepaalde draai aan geven, als het ware ervoor zorgen dat dit tot een persoonlijk thema in het leven wordt. Meestal betreft dit basale zaken als eenzaamheid, verlegenheid, onzekerheid, boosheid, een gevoelde afwijzing, niet voor jezelf durven opkomen of je ontheemd voelen.

Deze thema's kunnen de meeste mensen bij zichzelf wel ervaren, maar zelden makkelijk onder woorden brengen, laat staan dat ze er in alle openheid over kunnen praten. Echter, op gevoelsniveau is het voor een ander, die met iets gelijksoortigs worstelt, vaak heel herkenbaar.

Deze herkenbaarheid geeft als vanzelf vertrouwdheid en geborgenheid, en daardoor ook vanzelfsprekendheid in de relatie. Partners voelen elkaar aan en de relatie kan zich daarom relatief snel verdiepen en ontwikkelen. De ander begrijpt je immers.

In een iets andere context gezien, is dit ook de basis van de verliefdheid: je voelt je volledig door de ander geaccepteerd en begrepen. Een warm bad, heerlijk.

Het verbond wat je op dit niveau sluit, blijft tot in jaren de basis voor de relatie. Echter, voordat je zover bent, zul je nadat de initiële euforie, de verliefdheid voorbij is, met jullie nu gemeenschappelijke thema aan de slag moeten. Want het gaat nu ook tussen jullie spelen.

Want beiden verlegen zijn betekent ook verlegen naar elkaar zijn. Beiden een lichte argwaan hebben naar de buitenwereld, betekent ook dat er argwaan naar elkaar ontstaat. En tweemaal zwijgen is wel erg veel zwijgen. Wat je eerst bij elkaar bracht, drijft je niet zoveel later schijnbaar uit elkaar.

Wanneer op dit vlak de verschillen tussen partners te groot zijn, niet voldoende worden gecompenseerd op een ander vlak, of op den duur niet worden omgewerkt, heeft de relatie uiteindelijk weinig kans van slagen.

Partner lijkt op ouder

De eerste levenspartner die we onszelf kiezen, heeft vaak overdreven trekken van de ouder die we graag mogen. De partner die daarna komt, is qua karakter vaak daaraan totaal tegenovergesteld.

Pas bij de derde partner en daarna, kiezen we iemand die op meer gebalanceerde wijze het karakter heeft dat we op prijs stellen.

Naarmate we ouder worden, verschuift onze voorkeur voor een bepaald type partner. Kort gezegd, wanneer je jong bent staat misschien de seks voorop terwijl als je veertiger bent het praten en het begrip voor elkaar voorop staan.

Evident is dat wanneer je een gezin wilt stichten, vaak zo rond je dertigste, je let op degelijkheid en verdienvermogen bij een partner.

Sociale ladder

Zoals ik hierboven al aanstipte, gebruiken mannen en vooral ook vrouwen de partnerkeuze om te stijgen op de sociale ladder. De keuze voor een bepaalde partner wordt dan primair ingegeven door de wens bij een bepaalde groep te behoren en daaraan de bijbehorende status te ontlenen.

Dit komt nog geregeld voor, hoewel minder vaak dan vroeger omdat de mogelijkheden op het individuele vlak om carrière te maken en zo een hogere status te verwerven, in het bijzonder voor vrouwen enorm is toegenomen.

Ideale partner

Vergeet nooit: de ideale partner bestaat niet, er zijn altijd kanten aan de ander die ons tegenstaan en waar we niets mee kunnen. Dit is een open deur maar wel een die je hebt te accepteren.

Links

Info over relaties: Liefdesrelaties - Liefde & verliefdheid - Hoezo relaties - De goede relatie - Top 12 relatietips - Ruzie & conflict - Partnerkeuze - Aantrekkingskracht - Intimiteit & seksualiteit - Relatieproblemen - Top 13 problemen - Vreemdgaan - Samengesteld gezin - Binding & hechting - Hechtingsproblemen - Intieme vreemden - Liefdeskunst - Duurzaam gelukkig - Relatiemail - Relatieboeken - Relatietest

Relatietherapie & zo: Relatietherapie - Relatietherapie-weekend - Relatieadvies - Testimonials - Overige begeleiding

Info & contact: Contactinfo - Bureau IDEE - Tarieven - Colofon