George Orwell: 1984 en Animal Farm
George Orwell (pseudoniem voor Eric Arthur Blair, 1903 – 1950), was een Brits schrijver, journalist en essayist. Hij is een van de bekendste Engelstalige auteurs van de 20e eeuw, schreef enkele klassiekers en was uiterst links georiënteerd.
Blair werd geboren uit welgestelde ouders in Brits India en ontwikkelde daar op jonge leeftijd al grote weerzin tegen het Britse imperialisme, kolonialisme en racisme. Als puber werd hij naar Eton in Groot Brittannië gestuurd en ontwikkelde daar tevens een weerzin tegen de mores en manier van leven van de Britse Upper Class.
Blair was een eenling, tegendraads, en begaan met de underdog. Eind jaren dertig vocht hij in de Spaanse burgeroorlog mee aan de kant van de verliezende Catelanen. Daarvoor probeerde hij een bestaan als schrijver op te bouwen. Eerst in Parijs, later in Londen. In de loop van de jaren ontwikkelde hij een afkeer van het Stalinisme, wat uiteindelijk de basis legde voor zijn twee grote werken: Animal Farm en 1984.
Schrijver worden wilde aanvankelijk niet zo makkelijk lukken en om te kunnen overleven, had Blair begin jaren dertig talloze baantjes. Ook kende hij in Londen periodes van dakloos zwerven. Hij schreef erover in zijn eerste boek: Down and Out in Paris and London, een vastlegging van de armoede en het zware leven aan de onderkant van de stadse samenleving.
Animal Farm
In 1945 schreef hij Animal Farm, een anti-stalinistische satire over een commune van intelligente boerderijdieren. Snowball en Napoleon, twee varkens, hebben het idee om hun tirannieke baas te verjagen en een commune van boerderijdieren te stichten. Na de revolutie gaat het de dierenboerderij goed maar de varkens worden corrupt en stellen hun eigen belangen boven die van de andere dieren. Het basis-idee van Alle dieren zijn gelijk gaat over in het idee Alle dieren zijn gelijk maar sommige dieren zijn meer gelijk dan andere.
Orwell's Animal Farm verkent thema's als propaganda, totalitarisme, machtsmisbruik, de corruptie van idealen en de macht van taal.
Kun je Animal Farm vertalen naar het heden? Zeker wel. De thema's uit het boek zijn nog steeds relevant in onze vluchtige wereld waar (verleiden tot) consumeren voorop staat, er tevens duidelijke boven- en onderklassen bestaan, en (politieke, economische en sociale) machthebbers niet altijd het beste met mensen voorhebben, ook al pretenderen ze anderszins. En natuurlijk is er ook een klasse die echt, zonder schroom, net meer gelijk is dan alle andere klassen samen.
1984
Orwell's bekendste werk is de dystopische toekomstroman 1984, geschreven in 1949. Daarin schetste hij een somber beeld van hoe de mensheid er 35 jaar later uit zou kunnen zien: een totalitaire maatschappij, onder de controle van het alziend oog van Big Brother, waarin de menselijke vrijheid geheel aan banden is gelegd. Het boek moest de wereld waarschuwen voor het totalitarisme.
De hoofdpersoon in 1984 is Winston Smith. Hij woont in Londen, in het land Oceania. Daar wordt iedereen in de gaten gehouden door Big Brother, die alles controleert via schermen. Winston is een ambtenaar en werkt bij het Ministerie van de Waarheid waar hij de geschiedschrijving van het verledne bewerkt zodat die gelijkloopt met de visie van de partij. Winston is tegen de Partij, maar toch werkt hij op het ministerie. Op zijn werk ontmoet hij Julia, die net als Winston tegen de Partij is. Ze ontmoeten elkaar in het geheim en hun relatie wordt hechter en intiemer. Maar Big Brother kijkt in alles mee.
Orwell's 1984 beschrijft mooi de gespletenheid die mensen kunnnen ervaren in het leven. Enerzijds ruimte voor de eigenheid zoeken, anderzijds de druk van de samenleving voelen om zich te conformeren. Grote thema's zijn natuurlijk een alwetende overheid en waarheid die gemanipuleerd wordt.
Is het boek nog steeds relevant? Zeker wel. De Googles, Meta's en Apples van deze wereld weten alles van ons, en bepalen veel voor ons. En ook al zijn er tegenwoordig in vergelijking met vroeger meer (sociale) vangnetten, daar betalen we in de vorm van een controlerende overheid ook een prijs voor. En tenslotte: de waarheid is immens plooibaar gebleken, alles bestaat tegenwoordig uit narratives (verhalen in goed Nederlands).
Toekomst
Kan het ook anders lopen dan de richting die het nu uit gaat in de wereld? Eerlijk gezegd betwijfel ik dat. De mens heeft dat niet in zich; de mens heeft een immens diep zwart randje waar alles in verdwijnt wanneer het hem of haar zo uitkomt.
Links
Begeleiding: Existentiële therapie - Relatietherapie - Praktische relatiecoaching ouderen - Relatieherstel ouder en kind - Boosheidstherapie - Overige begeleiding
Leven & zijn: Zijn in de tijd - Over identiteit - Hoe identiteit ontstaat - Introvert vs extravert - Emotie & empathie - Man en vrouw - Brein en denken - Sublimeren - Ouder worden - Conformisme - Het patriarchaat - Structuralisme - Mensbegrippen - Psychische klachten - Eenzaamheid - Depressiviteit - Verlies & rouw - Existentiële therapie - Zingeving
Anders: Wachten op Godot - De cultuur van het narcisme - Het Stanford Prison Project - De jaren Dertig - 1984 - Philip Larkin - Amour - Schopenhauer - Céline
Contact & zo: Contact - Bureau IDEE - Tarieven - Colofon