Het is zoals het is
Je leven lijkt zinloos, uitzichtloos, bedrukkend en knellend. Je voelt je eenzaam maar vermijdt contacten. Je wilt je het liefst verbergen; in bed of, wanneer dit niet kan, ergens anders waar het donker en stil is.
Je leeft je leven maar je afvragen waarom je zo denkt en voelt doe je liever niet. Want het is zoals het is en daar verandert niemand wat aan, zeker jij niet, dat weet je al jaren, misschien wel je hele leven.
Dat is ook, weet je, de voornaamste reden dat je je zo depressief voelt. Want het leven is zo bleek en vlak, zo zonder enige sprankeling, zo uitzichtloos.
Een staat van zijn
Depressiviteit is een staat van zijn in combinatie met afwezigheid van actie. Je kunt het vergelijken met hoe een konijn zich gedraagt - en voelt - dat is gevangen in het licht van een auto die in het donker op hem af komt.
Het konijn kan niet meer bewegen, voelt zich bevroren. Omdat het diep van binnen 'weet' dat vechten of vluchten niet meer zal werken. Het heeft het opgegeven en wacht. Tot het einde er op zal volgen.
Vormen van depressiviteit
De klassieke vorm van depressie die een relatief kleine groep mensen treft, is vooral genetisch van aard: 'het zit in de familie', en je kunt er bij wijze van spreken op wachten totdat jij het ook zult krijgen. De depressiviteit komt in periodes en gaat vaak gepaard met heftige hoofdpijnen. Naarmate de betreffende persoon ouder wordt, worden vaak de pauzes tussen de aanvallen korter en de aanvallen zelf heftiger. Dit soort depressiviteit komt ook voor in combinatie met periodes van manie, je noemt het dan manisch-depressief.
Andere vormen van depressiviteit, die het merendeel van mensen met depressieve klachten betreft, zijn in oorsprong minder een ziekte dan wel een diepgevoeld besef van onontkoombaarheid en gevangen zitten in het leven. Dit op basis van aanleg en een zelfstructuur die het moeilijk maken adequaat met grote, zwaarwegende negatieve situaties, veranderingen en gebeurtenissen - zoals het verlies van partner, kind, inkomen, status, lichamelijke integriteit, ouder worden - om te gaan in combinatie met een samenleving die dat nochtans verwacht.
Als je eenmaal een depressieve periode hebt meegemaakt, is er kans op herhaling. Deze kans neemt toe naarmate je vaker depressieve periodes hebt gehad.
Achtergrond
Je wordt geboren, groeit op, en leert, alleen en in omgang met anderen, wat je wilt in dit leven. Soms krijgen mensen dat niet voor elkaar, weten wat ze willen. En als ze dat al weten, vinden ze het misschien heel eng en/of moeilijk daar vorm aan geven omdat ze minderwaardig over zichzelf denken.
Ze laten zich alle kanten optrekken of telkens opnieuw ringeloren. Of ze zijn geobsedeerd door iets wat een ander (anderen) hen heeft aangedaan en weten niet daarvan los te komen. Totdat ze hun eigen wil helemaal opzij hebben gezet, zich dat realiseren, en denken dat ze geen kant meer op kunnen. Het grote wachten op het einde is dan begonnen.
De Westerse wereld, georiënteerd als ze is op prestatie, glamour, arbeidsdeling en individuele verantwoordelijkheid, is natuurlijk ook een wereld die bij uitstek uitnodigt tot vervreemding van het zelf. Wat telt in onze op de buitenkant gerichte wereld is niet altijd datgene wat je zelf echt belangrijk vindt. Mensen kunnen zich klem voelen zitten tussen wat de maatschappij hen oplegt en wat ze zelf willen.
Tegelijkertijd is het leven en het lot mensen zelden altijd gunstig gezind. Oorlog, rampen, ongelukken, 's mensen slechte kanten, ontslag wegens reorganisatie, het verlies van een kind of partner, oud worden. Voor een deel heb je het leven te nemen zoals het komt en dat is soms moeilijk te accepteren. Soms hoeft het ook gewoon niet meer, soms lukt het ook gewoon niet meer.
Man en vrouw en depressiviteit
Gemiddeld genomen lopen in onze Westerse samenleving vrouwen meer kans depressief te raken dan mannen.
De reden hiervoor is dat vrouwen, gemiddeld genomen, op delen anders in elkaar steken dan mannen en dat ze daarom, opnieuw gemiddeld genomen, andere prioriteiten hebben. Prioriteiten die minder makkelijk bereikbaar zijn in een individueel georiënteerde samenleving gericht op macht, presteren en scoren dan in een samenleving die gericht is op het relationele.
Onze Westerse samenleving waardeert vooral de mannelijke versie van het leven. Je wordt gewaardeerd om wat je bereikt, niet om hoe vriendelijk of sociaal je bent of hoe goed je je verbindt met anderen of hoe goed je kunt zorgen voor anderen.
Wanneer mannen hun draai in het leven niet kunnen vinden, kunnen ze daarom meestal nog wel iets vinden dat hun gevoel van eigenwaarde en zelfrespect voedt.
Wellicht kunnen ze terugkijken op een geslaagde carrière of zijn ze rijk geworden en kunnen dat laten zien aan anderen. of wellicht kunnen ze zich storten op, bijvoorbeeld, het ontwerpen van websites, lesgeven, of het repareren van motoren. Alemaal doe-dingen die intrinsiek zelfrespect kunnen oproepen mits je daar gevoelig voor bent (en mannen zijn dat).
Vrouwen hebben, in het algemeen, al deze mogelijkheden in mindere mate. Niet zozeer omdat ze er minder toegang toe zouden hebben alswel dat ze er soms minder affiniteit mee hebben en/of niet in de situatie zijn om deze escapes te gebruiken. Voor hen werken deze oplossingen dan simpelweg niet zo goed.
Voor veel vrouwen betekent depressiviteit vooral de onmogelijkheid hun leven zinvol te plooien rondom het samen-zijn, samen-ervaren, samen-delen en daarvan afgeleide vormen, en daarbinnen geen weg weten met - of ruimte zien voor - de diepste eigen wensen en verlangens. Voor vrouwen betekent depressiviteit vooral eenzaamheid.
Van je depressie af komen
Het probleem aan depressiviteit is dat wanneer je depressief bent, je maar moeilijk naar jezelf kunt kijken en áls je al kunt reflecteren op je situatie, maar moelijk actie kunt ondernemen om het nodige te veranderen.
Wat werkt is om te starten met een programma met strikte regels, gericht op het bieden van structuur en fysiek oké voelen. Aarden, contact krijgen met de natuur. Daarna leer je ervaren dat het leven ook voor jou positieve kanten kan hebben en dat jij daar een rol in hebt. Tenminste, als je dat wilt.
Het kan een langdurig gevecht zijn om van je depressieve gevoelens af te komen en je leven op zo'n manier opnieuw in te richten dat je er vrede mee hebt en er weer plezier uit haalt.
En ja, van bepaalde vormen van depressiviteit, die waarbij de genetische aanleg een grote rol speelt of waarbij de achterliggende ervaringen echt heel heftig, traumatisch, zijn geweest, kom je niet (meer) af. Enkel door het slikken van medicijnen maak je je leven dan draagbaar.
Kenmerken van depressie
De belangsrijkste kenmerken van depressiviteit zijn een neerslachtige stemming en afwezigheid van interesse en plezier in het leven.
Volgens de DSM-IV - een diagnoseinstrument in gebruik bij therapeuten - ben je depressief wanneer je voldoet aan de volgende criteria:
1. Gedurende twee weken vertoon je zeker 5 van deze 9 symptomen:
(a) Depressieve stemming gedurende het grootste deel van de dag,
(b) Elke dag duidelijk weinig interesse of plezier in wat je doet,
(c) Een duidelijke gewichtstoe- of afname zonder aanwijsbare oorzaak,
(d) Moeite met in- of doorslapen of juist overmatige slaperigheid,
(e) Remming in de bewegingen,
(f) Dagelijkse moeheid of verlies van energie,
(g) Buitensporige gevoelens van waardeloosheid en/of schuld,
(h) Besluiteloosheid, concentratieproblemen en niet kunnen nadenken,
(i) Bovenmatige gedachten aan dood en/of zelfdoding.
2. De symptomen veroorzaken lijden en beïnvloeden je functioneren.
3. De symptomen zijn niet het gevolg van ziekte of medicijngebruik.
4. De symptomen zijn geen onderdeel van een rouwproces.
Psychiater of therapeut?
Traditioneel stuurt de Nederlandse huisarts een patiënt met depressieve klachten naar de psychiater die dan een paar gesprekken voert en pillen voorschrijft waar je vervolgens ettelijke jaren, soms wel 15 of 25 jaar, aan vastzit zonder dat er enig persoon vragen stelt.
Besef dan dat het (langdurig) slikken van anti-depressiva je problemen zelden wegneemt of oplost maar enkel de negatieve beleving ervan dempt. Je schuift de problemen voor je uit en moet ze later oplossen (of niet natuurlijk). Je krijgt er echter wel een probleem bij: je raakt verslaafd aan de pillen.
Gelukkig wordt het gebruik van pillen bij depressieve en angstklachten sinds een paar jaar officieel niet meer bevorderd; het wordt zelfs in de meeste gevallen afgeraden. In het verlengde daarvan vinden therapeutische methodieken gericht op verandering van beleving, meer erkenning.
(Psycho-)therapeuten en psychologen boeken meestal betere resultaten in het begeleiden van personen met depressieve klachten dan de psychiaters en huisartsen met hun pillen, zeker in die gevallen waarbij de depressie is ontstaan op basis van een zijnsproblematiek.
Depressie als ticket
Bekend is dat binnen de GGZ in toenemende mate depressiviteit wordt gediagnosticeerd. Depressiviteit is dan een verzamelnaam voor problemen als burn-out, overspannenheid, verdriet en rouw en aanpassingsklachten bij bijvoorbeeld scheiding.
De reden hiervoor is dat begeleiding bij depressiviteit wel wordt vergoed en begeleiding bij de andere genoemde problemen niet.
Natuurlijk zit hier een haakje aan: begeleiding bij depressiviteit is meestal langdurig van aard en bestaat deels uit het gebruik van verslavende medicijnen. Verder staat ergens in een dossier genoteerd dat u dus een stoornis hebt (gehad).
Mindfulness
Is ontwikkeld in de jaren 2005 - 2007 op basis van Boedhistische meditatie, autogene ontspanning, yoga, focusing en zelf-therapie voor de werknemers van de grote tech-giganten. Het is zen-boedhisme light met een sexy uitstraling.
Er zijn genoeg onderzoeken geweest die aantonen dat mindfulness en aanverwante technieken goed werken bij depressieve klachten en minimaal de cliënt in staat stellen de dosering van zijn medicijnen omlaag te schroeven. De levenskwaliteit gaat er ook op vooruit.
In plaats van mindfulness kun je natuurlijk ook simpelweg vertragen (alles met meer aandacht doen), multi-tasking afschaffen, je telefoon slechts op vaste momenten per dag gebruiken, 's ochtends en 's avonds mediteren en gebalanceerd en in harmonie met de natuur gaan leven.
Links
Info leven & zijn: Levensvragen - Ouder worden - Over identiteit - Hoe identiteit ontstaat - Introvert vs extravert - Emotie & empathie - Man en vrouw - Brein en denken - Sublimeren - Conformisme - Het Patriarchaat - Structuralisme - Zijn in de tijd - Fenomenen - Philip Larkin - Schopenhauer - Céline - Marcel Proust - Zingeving
Info persoonlijke problemen: Psychische klachten - Angst - Subassertiviteit - Boosheid & woede - Stress - Burnout - Groeipijn - Eenzaamheid - Depressiviteit - Emotionele problemen - Verlies & rouw - Psychose - Eetproblemen - Twee werelden - Hoogbegaafdheid
Info therapie en dergelijke: Therapievormen - EMDR - Existentiële therapie - Gestalttherapie - RET - Schematherapie - Schrijftherapie - Transactionele Analyse - Over therapie - Denkfouten therapie - Geschiedenis therapie - De psychiatrie - Wie is van hout - Verhaeghe: Identiteit - DSM V Handboek
Tests: Assertiviteitstest - Introvert-extravert test - Relatietest
Begeleiding: Existentiële therapie - Boosheidstherapie - Relatietherapie - Relatieherstel ouder en kind - Overige begeleiding
Contact & zo: Contact - Bureau IDEE - Tarieven - Colofon