Een probleem groter dan jezelf

Soms lijkt het of je een probleem hebt dat groter is dan jezelf. Bijvoorbeeld, dat je je altijd zo verschrikkelijk onzeker voelt. Of dat je gejaagd wordt door herinneringen. Of dat je iemand zo diep haat dat je er misselijk van wordt. Of dat een instantie zo onredelijk met je omgaat dat je wanhopig wordt. Of dat een leidinggevende zo naar naar je doet dat je uitvallt.

Meestal zijn het problemen die je ervaart in je bestaan en in de omgang met anderen en het andere. Ze hangen samen met de pijn en onrechtvaardigheid van het leven, de fundamentele eenzaamheid van de mens, de onmogelijkheid los te komen van het geheel - oorlogen, rampen, onrechtvaardigheden, overheid, buren - en ook met hoe je een leven vorm geeft en er verantwoording voor neemt.

Iedereen ervaart in zijn leven geregeld psychische problemen en moet, op straffe van ziek worden, antwoorden vinden die hem dan rust verschaffen dan wel helpen het leven draaglijker maken. Want al die te grote problemen, ook al lijken ze voor een ander maar klein, werken door op de onderlaag.

Nurture of nature

De een heeft eerder en meer last van het een dan een ander. Terwijl die ander wellicht juist op andere vlakken problemen ervaart dan de een. En is dat dan nurture of nature?

Meestal is het een mix van beide waarbij de aanleg (nature) leidend is. Maar tegelijk moet ook gezegd worden dat de cultuur waarbinnen je opgroeit en leeft, enorm bepalend is voor waar mensen last van kunnen hebben. Als vrouw jezelf in een vrouw-vijandige omgeving staande houden is nogal een opgave. Evenals jezelf als migrant elke dag moeten verdedigen tegen vooroordelen.

Kort gezegd ontstaan psychische problemen op basis van aanleg en welbevinden in interactie met de (sociale) omgeving. Echter, om van die psychische problemen af te komen, ben je veelal op jezelf aangewezen: het is jouw probleem en dus heb jij ook voor de oplossing te zorgen. Hulpverleners zullen je voorhouden dat de samenleving niet gaat veranderen, die vervelende leidinggevende ook niet en volgend jaar er ergens anders een andere oorlog is.

Soort problemen

Ook al willen de psychiaters met hun DSM-V het anders doen voorkomen, in aanleg ervaren mensen vooral psychische problemen die gerelateerd zijn aan angst. Angst om te falen, angst voor anderen, angst voor eenzaamheid, angst om niet aardig gevonden te worden, angst om er niet bij te horen, angst om niet te voldoen, angst voor de dood, angst om te leven, angst om volwassen te worden, en ga zo maar door.

Daarnaast is er een grote groep rare, lastige dingetjes die (a) voortkomen uit angsten (bijvoorbeeld anorexia, psychoses), of die (b) grotendeels terug te voeren zijn op een andere bedrading (ADHD, ASS, Hoogbegaafdheid) én een groep die (c) vooral betrekking hebben op regulatie van het systeem (emotionele regulatie, stemmingswisselingen, impulscontrole, actief-passief, verslavingen, verlies en rouw).

Meer dan dat is er eigenlijk op het vlak van de psychische problemen niet te bedenken. Uiteindelijk gaan deze problemen een eigen leven leiden en ontwikkelen zich clusters van problemen die dikwijls moeilijk te doorbreken zijn. De professionele begeleiding echter heeft zich vooral gespecialiseerd in en is zelden genegen om een en ander in samenhang met elkaar te duiden dan wel te begeleiden. Jammer, maar het is niet anders.

Van probleem naar stoornis

Soms zijn mensen in aanleg zo extreem in hun denken, voelen en gedrag (zoals bijvoorbeeld excessief angstige, agressieve of depressieve mensen) dat ze de problemen die ze in hun leven tegenkomen simpelweg niet aankunnen. Soms ook maken mensen extreme zaken mee, zoals bijvoorbeeld jarenlange mishandeling of oorlog, waardoor ze hun gedrag niet meer adequaat kunnen balanceren.

Het kan zijn dat mensen dan niet of maar zeer moeilijk functioneren in het gewone leven. Je spreekt dan van een stoornis. Psychotherapie en counseling helpen dan meestal maar mondjesmaat. Vaak hebben medicijnen, of medicijnen in combinatie met psychotherapie, dan vaak meer effect.

Eten

Hoewel ik er nu in slaag mijn gewicht op 50 kilo te houden, heb ik nog steeds momenten waarop ik alle mogelijke voedsel naar binnen schrok. Daarna drink ik azijn of zeepsop om misselijk te worden of ik steek mijn vinger in mijn keel.

De hele verdere dag eet ik dan niet meer en ik houd me voor dat dit niet meer mag gebeuren. Een paar dagen lang gaat alles goed en dan begin ik opnieuw. Verslag van cliënt in: Joy Melville, Omgaan met Eetstoornissen, Het spectrum 1985.

Drinken

Als ik brabbelend de hand uitsteek naar het glas mescal, die drank waarvan ik zelfs als ik hem aan mijn lippen breng nog niet kan geloven dat hij echt is, die ik met mijn vooruitziende blik de avond daarvoor al binnen mijn bereik zet om er gemakkelijk bij te kunnen, denk ik dat jij daarin zit, in dat vliegtuig dat elke ochtend langskomt, en dat je bent gekomen om me te redden. Dan gaat de ochtend voorbij en je bent niet gekomen. Malcolm Lowry, in: Onder de vulkaan, De Bezige Bij 1995.

Herinneringen

Steeds wanneer ik probeerde te verzinnen hoe ik haar het beste te vriend kon houden, veranderden de regels.

Bijna elke dag werd ik geslagen met een borstel of met een riem met ijzeren knoppen. Terwijl ze me sloeg - ik zat dan in een hoek met mijn knieën opgetrokken - veranderde haar gezicht. Dan was het net alsof ze mij niet meer sloeg - alsof ze iemand anders sloeg. Interview met Ginger, in Judith Herman, Trauma en herstel, Wereldbibliotheek 2002.

Het verlangen en de zorgen

Oneindig veel eenvoudiger was het, je lichaam achter je te laten dan je gedachten: het verlangen naar toen en de zorgen om straks waren altijd aanwezig, als roofvogels die je geestelijke hemel verduisterden.

Ze joegen je op, ze sloegen hun klauwen uit, ze probeerden je mee te sleuren. Het vereiste wilskracht hen te weerstaan. Maar het loonde. Het loonde altijd om de sterkste te zijn. Om greep op de situatie te hebben. Om alles te beheersen. Renate Dorrestein, in: Een nacht om te vliegeren, Contact 1991.

Anders zijn, haat, pesten

Ze wachtten me dan op na gymles. Ze deden de deur naar de zaal dicht en gingen dan in een kring om me heen staan. In mijn angstdromen zie ik nog die gezichten voor me. Ze vonden het leuk om me uit te schelden en te duwen. Niet allemaal hoor, maar de meesten wel. Die voormalige vriendin voorop, zij was de gangmaker. En anders pakten ze me wel als ik op weg naar huis was.

Dat gepest heeft drie jaar geduurd. Totdat ik naar een andere school ging. Ik heb niets tegen mijn ouders verteld. Ze zouden het niet begrepen hebben. Een cliënte.

Links

Begeleiding: Existentiële therapie - Relatietherapie - Praktische relatiecoaching ouderen - Relatieherstel ouder en kind - Boosheidstherapie - Overige begeleiding

Leven & zijn: Zijn in de tijd - Over identiteit - Hoe identiteit ontstaat - Introvert vs extravert - Emotie & empathie - Man en vrouw - Brein en denken - Sublimeren - Ouder worden - Conformisme - Het patriarchaat - Structuralisme - Mensbegrippen - Psychische klachten - Eenzaamheid - Depressiviteit - Verlies & rouw - Existentiële therapie - Zingeving

Anders: Wachten op Godot - De cultuur van het narcisme - Het Stanford Prison Project - De jaren Dertig - 1984 - Philip Larkin - Amour - Schopenhauer - Céline

Contact & zo: Contact - Bureau IDEE - Tarieven - Colofon

web
analytics