Een verlies is heftig

Een psychose is een extreme angstreactie op een traumatische ervaring (bijvoorbeeld tegenslag, teleurstelling, discriminatie of persoonlijk falen) die niet als zodanig (h)erkend wordt en vervolgens buiten de persoon zelf wordt geprojecteerd.

Degene die de psychose krijgt, denkt bijvoorbeeld dat anderen hem achterna zitten of dat stemmen in zijn hoofd hem iets bevelen. In feite zit daar echter grote angst voor iets anders onder.

De kern hiervan is dat degene die psychotisch wordt, de angst die hij voelt niet durft te voelen of erkennen. Hij schaamt zich er als het ware voor en doet daarom alsof de angst er niet is. Maar dat lukt niet, de angst is simpelweg te groot en daarom externaliseert hij die: het is iets ongrijpbaars buiten hem wat hem op de hielen zit.

Een bekend voorbeeld is dat van de jongere die alleen en met veel bravoure op reis gaat naar een ver land en daar aangekomen merkt dat hij het emotioneel niet trekt en niet kan omgaan met de angst die het alleen-zijn in een duidelijk vreemde omgeving oproept. Een variant hierop is bijvoorbeeld de student die gaat studeren in een vreemde stad ver van huis en dat niet trekt.

Een psychose duurt meestal een tot meerdere maanden, kan vanzelf overgaan maar zeker in de helft van de gevallen gebeurt dat niet. Als je vermoedt dat je er een hebt, is het altijd verstandig om begeleiding te zoeken.

Zo’n 3,5 procent van de mensen heeft zo veel last van psychotische klachten dat ze hulp moeten zoeken. De meesten herstellen.

Je kunt ook een verwaarloosde psychose hebben. Dit houdt in dat je jezelf over een psychose heen hebt geholpen maar daarvan nog steeds restverschijnselen met je mee draagt, zoals angst voor anderen, sociale angst of angst voor bepaalde situaties, paranoïde gedrag of, bijvoorbeeld, stemmen die je je inbeeldt. Met grote, beperkende gevolgen voor hoe je je leven leidt.

Een psychose is goed te behandelen

Een psychose is goed te behandelen. Enerzijds kan dat vaak niet zonder tijdelijk gebruik van medicijnen om de heftige angst en bijhorende spanningsverschijnselen tot een werkbaar niveau terug te brengen, anderzijds zijn rust en een inzichtgevende en integrerende begeleiding om anders met jezelf om te gaan ook noodzakelijk.

De kern van de begeleiding bestaat eruit dat je inzicht krijgt in de angsten die je ervaart in je leven en leert (a) te accepteren dat je ze hebt, (b) te benoemen waar ze vandaan komen, (c) gedrag te ontwikkelen om anders met die angsten om te gaan - er niet doorheen maar omheen. Verder wil een degelijke structuur in je leven helpen evenals goed voor jezelf zorgen en inzicht in je persoonlijke thematiek en dergelijke.

In het algemeen geldt dat des te eerder je erbij bent, des te beter de prognose is. En ook geldt dat hoe lichter je klachten zijn en des te eerder je erbij bent, des te minder de medicijnen nodig zijn.

Vooral bij jongeren

Ruim 15 procent van de adolescenten en jongvolwassenen heeft ooit psychotische klachten ervaren. Bij 80 procent van hen verdwijnen deze symptomen vanzelf.

Dat vooral jongeren een psychose krijgen of last hebben van psychotische klachten kent verschillende redenen.

De eerste is dat juist zij in een relatief korte periode enorm grote veranderingen in hun leven doormaken. Van puber naar jong-volwassene, van adolescent naar iemand die volledig verantwoordelijk is voor zijn eigen leven, is nogal wat.

De tweede reden is dat tegenwoordig velen geneigd zijn het leven als maakbaar en goed te doen neer te zetten; je doet het gewoon even, terwijl het er in het echt toch echt anders uitziet. De derde reden is dat jongeren tegenwoordig nogal beschermd opgroeien. Dan kan de confrontatie met het echte leven behoorlijk confronterend zijn.

Jongeren en jongvolwassenen, zeker als ze gevoelig zijn, kunnen nogal wat te verstouwen krijgen wanneer ze in de adolescentie met van alles op een volwassen manier moeten omgaan. Zoals gaan studeren, op kamers gaan, naar een andere stad verhuizen, omgaan met 'rare' anderen, de eerste baan, seks en relaties, het ontbreken van het bekende vangnet.

Het kan allemaal té overweldigend zijn, dat wat je tegenkomt en wat van je verwacht wordt, terwijl tegelijkertijd 'iedereen' doet alsof het normaal is dat je dit aankunt. Jongeren durven vaak niet te onderkennen dat ze ergens moeite mee hebben.

Psychose bij ouderen

Een psychose bij ouderen komt natuurlijk ook voor. Wat dan meestal gebeurt is dat iemand iets doet wat echt boven zijn/haar macht is en toch maar doorgaat en doorgaat, daarbij alle signalen van onzekerheid en angst negerend.

Dat kan iets zijn in de sfeer van een grote klus op het werk die boven je macht gaat, maar ook het proberen op te heffen van je eenzaamheid of langdurig alleen op vakantie gaan in een moeilijk land en daarbij geheel op jezelf zijn aangewezen.

In alle gevallen is het niet erkennen van je eigen angsten in combinatie met een tekort aan energie datgene wat je op je knieën brengt.

Herkennen van een psychose

Waaraan herken je een psychose en/of psychotische klachten? Misschien wel het belangrijkste punt van herkenning is de angst en stress die zo voelbaar zijn maar niet openlijk getoond worden. Op een rijtje:

- Stressklachten en slaapproblemen;
- Een combinatie van somberheid, ongerustheid, argwaan en geïrriteerdheid naar anderen;
- Problemen in de sociale omgang en een gebrek aan affectieve relaties;
- Licht gedissocieerd gedrag (uit contact zijn);
- Vluchtgedrag (drank, drugs, seks);
- Jezelf slecht verzorgen en minder soepel bewegen;
- Er niet in slagen om in werk, studie of hobby te presteren wat je normaal gesproken presteert;
- Onvoorspelbare woede-uitbarstingen;
- Overdag in bed liggen maar 's nachts door het huis spoken of in de stad ronddwalen;
- Op een vreemde manier praten en onlogische gedachtengangen;
- Beweren stemmen te horen of praten met denkbeeldige personen;
- Verhalen ophangen over complotten of geheime organisaties;
- Dreigen jezelf iets aan te doen;

Psychose en schizofrenie

Een psychose is niet hetzelfde als een schizofrene stoornis, hoewel een aantal kenmerken gelijk zijn. In de psychiatrie wordt regelmatig een psychose als schizofrenie gediagnosticeerd, met alle nare gevolgen (verkeerde behandeling, van de regen in de drup, jarenlange stigmatisering) van dien.

Volgende pagina

Autisme

Psychisch

Psychische klachten - Angst - Subassertiviteit - Boosheid & woede - Stress - Burnout - Groeipijn - Eenzaamheid - Depressiviteit - Relatieproblemen - Emotionele problemen - Verlies & rouw - Psychose - Autisme - Eetproblemen - Twee werelden - Hoogbegaafdheid

Menu

Home - Mensdingen - Leven - Psychisch - Agressie - Therapie ed. - Begeleiding - Werk - Training - Tests - IDEE - Contact & zo