Als migrant, vluchteling (of partner van) kun je worstelen met de rijkdom in cultuur, en de diepte en breedte in ervaring en kennis die je bestaan kleuren. Het maakt daarbij niet uit of je uit Syrië, Japan, Iran of Engeland komt.

Met deze worsteling op de achtergrond je leven vorm geven, lastige keuzes moeten maken of tegenslag incasseren, is zelden makkelijk. Want waar knoop je bij aan? Welke advies volg je?

Daarnaast kun je worden gekweld door herinneringen aan wat je hebt achtergelaten of dat wat je juist wilt vergeten. En/of door wat je hier meemaakt en niet had verwacht of op gehoopt.

Een tweespalt tussen twee werelden. Je ontheemd en onthecht voelen, verlangen naar precies dat wat er niet is. Heimwee, eenzaamheid, hoop, vrees, verbijstering, onthechting. Ja, die gevoelens ken je goed.

Afwisselend in die twee werelden leven, dan in de een, dan in de ander, gaat niet en werkt niet. Een keuze maken voor een van de twee werelden is lastig omdat het wel lijkt of een keuze voor het ene, het andere uitsluit. En dat wil je liever niet, want wat raak je wel niet kwijt. Hoe ga je om met dit alles? Wat wil je nu eigenlijk? En waar hoor je thuis?

Een wond

Zuid-Afrika is een wond in zijn binnenste. Hoe lang zal het nog duren voordat die wond ophoudt met bloeden? Hoe lang zal hij nog moeten tandenknarsen en lijden voordat hij kan zeggen: 'Ooit woonde ik in Zuid-Afrika maar nu woon ik in Engeland?' JM Coetzee, in: Portret van een jongeman, Cossee 2002.

De Rus

Zoals de meeste Russische vluchtelingen had hij een avontuurlijk leven achter de rug. Zijn ouders, gedood tijdens de Revolutie, waren rijk geweest en Boris had de hele oorlog gediend in het Tweede Regiment Siberische jagers, volgens hem het beste regiment van het Russische leger.

Na de oorlog had hij eerst in een borstelfabriek gewerkt, toen als sjouwer in de Parijse Hallen, daarna was hij bordenwasser geworden en tenslotte had hij zich opgewerkt tot kelner.

Toen hij ziek werd werkte hij bij Hôtel Scribe en beurde daar honderd franc per dag aan fooien. Zijn ideaal was maître d'hotel te worden, vijftigduizend franc bijeen te sparen en een klein select restaurant te beginnen. George Orwell, in: Aan de grond in Londen en Parijs, Querido 1975.

Opnieuw beginnen

Begin jaren '80 had ik mijn eerste keerpunt. Dat was toen ik samen met mijn dochtertje terugkwam uit Zuid-Amerika, waar ik een groot deel van mijn leven heb gereisd en gewoond. ... Terug in Nederland moest ik tot bezinning komen en nadenken over dingen als wat ga ik doen, wat laat ik vallen en wat wil ik per se overhouden om mee verder te gaan? ...

Ik had geen werk, geen huis, geen diploma's en slechts een paar vrienden. Ik heb diverse keren een land moeten verlaten zonder ook maar iets mee te kunnen nemen. Ik was geschoold in achterlaten. Maar dit was anders. Ik moest opnieuw beginnen. Fleur Bourgonje, in: Het leven is de speelbal van de tijd, RM de Boer, Elmar 1999.

Een wreed proces

Maar ik kwam er achter dat ik mijn verhaal niet kon vertellen zonder terug te gaan en over India te schrijven. Ik beleefde die noodzaak als schrijver, maar voor vele migranten is het werkelijkheid.

Opeens beseffen ze, zijzelf of de tweede of derde generatie, dat de helft van hun verhaal zich ergens anders afspeelt, dat de helft van hun emotionele leven ontbreekt. En niet alleen als deel van je verleden, maar ook van het heden. Kiran Desai, in: Juurd Eijsvogel, Migratie is een ongelooflijk wreed proces, interview in NRC-Handelsblad (7 oktober 2006).

Ontheemd

Aan de tafel van de lustige weduwes wordt hartelijk gelachen en ineens begint mevrouw Dewaele ... te zingen. Non, rien de rien, non, je ne regrette rien. Als een krakende grammofoonplaat golft de melodie uit vroeger tijden over het dek en alle Afrikagangers kijken verrast op. De kapitein glimlacht: 'Dat doet ze altijd als ze een paar glazen kir opheeft.' ...

Die middag dringt ineens tot me door waarom deze mensen liever met de boot dan met het vliegtuig naar Afrika reizen. Ze voelen zich na al die jaren ontheemd in België maar ook Zaïre is niet meer wat het eens geweest is. Op de boot, tussen die twee werelden, leeft het verleden voort. Lieve Joris, in: Terug naar Kongo, Meulenhoff 1987.

Mijn verhaal

Ik woonde en werkte (voornamelijk in de noodhulp bij onder meer het Rode Kruis) een aantal jaren in de niet-westerse wereld.

Ik weet van de problemen die je kunt ervaren wanneer je ergens in een land leeft dat niet echt eigen is. En ik weet ook van de narigheid die je kunt ervaren wanneer je 'thuis' opnieuw moet beginnen en moet integreren. Ik heb het allemaal zelf meegemaakt.

Peter Spelbos

Links

Info leven & zijn: Levensvragen - Ouder worden - Over identiteit - Hoe identiteit ontstaat - Introvert vs extravert - Emotie & empathie - Man en vrouw - Brein en denken - Sublimeren - Conformisme - Het Patriarchaat - Structuralisme - Zijn in de tijd - Fenomenen - Philip Larkin - Schopenhauer - Céline - Marcel Proust - Zingeving

Info persoonlijke problemen: Psychische klachten - Angst - Subassertiviteit - Boosheid & woede - Stress - Burnout - Groeipijn - Eenzaamheid - Depressiviteit - Emotionele problemen - Verlies & rouw - Psychose - Eetproblemen - Twee werelden - Hoogbegaafdheid

Info therapie en dergelijke: Therapievormen - EMDR - Existentiële therapie - Gestalttherapie - RET - Schematherapie - Schrijftherapie - Transactionele Analyse - Over therapie - Denkfouten therapie - Geschiedenis therapie - De psychiatrie - Wie is van hout - Verhaeghe: Identiteit - DSM V Handboek

Tests: Assertiviteitstest - Introvert-extravert test - Relatietest

Begeleiding: Existentiële therapie - Boosheidstherapie - Relatietherapie - Relatieherstel ouder en kind - Overige begeleiding

Contact & zo: Contact - Bureau IDEE - Tarieven - Colofon